در این نوشتار ترجمه آیات ۷۵ تا ۹۰ سوره بقره از کتاب معانی القرآن آورده شده است که در ادامه روایت بنی اسرائیل از فصل قبلی، به موضوع علل ایمان نیاوردن یهودان به پیامبر اسلام پرداخته و در مجموع به شش نکته اشاره کرده است.
یهودان ، تحریف و کتمان حقیقت
ای مؤمنان، آیا طمع بسته‌اید که این یهودان با این خلق و خوی خبیث تسلیم شوند و ایمان بیاورند، با آن که گروهی از اینان کلام خدا را می‌شنوند و بعد از اندیشه کامل، کلام خدا را تحریف می‌کنند و نزد سایران می‌برند، تا راه ایمان را ببندند، با آن که می‌دانند چه خیانتی مرتکب می‌شوند. (۷۵) و چون با مؤمنان ملاقات کنند، ادعا می‌کنند که ایمان آورده‌ایم و چون با نیک‌اندیشان خود به خلوت می‌شوند، به صراحت می‌گویند: چرا احکام تورات را که خداوند برای شما روشن کرده است، با مؤمنان در میان می‌گذارید تا اعتراف شما را سند بگیرند و شما را در پیشگاه پروردگارتان محکوم سازند، آیا اندیشه به کار نمی‌بندید؟ (۷۶)
آیا خداوند رحمان اسرار تورات و احکام تلمودشان را در همین قرآن برای همگان تشریح نکرده است؟ و آیا نمی‌دانند که خداوند جهان گفت و شنود پنهانی و ادعای علنی آنان را می‌داند. (۷۷)
فهم کتاب خدا
گروهی از این یهودان بی‌سوادند و از کتاب خدا چیزی جز زمزمه تلاوت نمی‌شناسند و از معانی آن فقط پنداری در ضمیر خود می‌پرورانند. (۷۸) ولی وای بر دانشمندانشان، که با دست خود رساله می‌نویسند و به مردم می‌گویند: این فرمان خداست. تا با دستنویس خود سیم و زری ناچیز به دست آورند. وای بر آنان از دستنویس آنان. وای بر آنان از سیم و زری که به دست می‌آورند. (۷۹)
باور به رستگاری و مصونیت ویژه
گفتند که آتش دوزخ جز چند صباحی انگشت شمار دامن ما یهودان را نخواهد گرفت که ما زادگان انبیا هستیم. بگو: آیا سندی از خداوند جهان دریافت کرده‌اید که هرگز خداوند جهان از سند و پیمان خود تخلف نخواهد کرد؛ یا تصورهای جهالت‌آمیز خود را بر خدا می‌بندید؟ (۸۰)
تصور می‌کنند که چون زادگان انبیا و اوصیایند، خداوندشان در عذاب دوزخ جاودان نخواهد کرد. چرا خواهد کرد؛ هر کس گناهی مرتکب گردد و در اثر اصرار بر گناه و بی‌مبالاتی در مذهب، خطاهای فراوانش پیرامون او را چون حصار فرا بگیرد، اهل دوزخ آتشین است و جاودانه در آن باقی خواهد ماند. (۸۱) متقابلاً کسانی که ایمان آورده‌اند و کارهای شایسته انجام داده‌اند، آنان اهل بوستان بهشتند که جاودانه در آن می‌مانند. (۸۲)
یهودان و فرمان های خداوند
خاطرنشان ساز که ما از یهودان بنی‌اسرائیل پیمانی مؤکد گرفتیم که جز فرمان خدا، فرمانی را اطاعت مکنید و با پدر و مادر و خویشاوندان و یتیمان و بی کاران قوم خود که درمانده و محرومند احسان کنید و با سایران گفتاری نکو در میان آرید و خوش سخن باشید. نماز را برپا بدارید و زکات اموالتان را بپردازید. ولی شما نسل حاضر بعد از چندی به تکالیف خود پشت پا زدید، مگر معدودی از شما یهودان. و از فرمان خدا روگردان شدید. (۸۳)
به یاد آرید که از شما پیمان گرفتیم که خون مردم را مریزید و هم کیشان خود را از خانه و کاشانه خود آواره مسازید و شما خود گواهید که برای پذیرش این تعهد و اعتراف به مواد آن حاضر شدید. (۸۴) اما اینک شما مردم خود را به قتل می‌رسانید و برخی را از خانه و کاشانه خود آواره می‌سازید و بر علیه آنان با بیگانگان، یار و پشتیبان می‌شوید تا به زورگویی و تجاوز ادامه دهید. اما اگر در اسارت دیگران باشند، با پرداخت جان‌فدا آزادشان می‌سازید، در حالی که اقدام به اخراج و آوارگی آنان بر شما حرام است. آیا به قسمتی از فرمان خدا ایمان می‌آورید و به قسمتی دیگر کافر می‌شوید؟
هر کس به این شیوه ناروا اقدام کند، چه سزایی دارد جز رسوایی دنیا که باید با جلای وطن خوار و خفیف شود و روز قیامت به سوی بدترین و شدیدترین عذاب‌ها بازگردان شود. و خداوند جهان از دستاورد شما بی‌خبر نیست. (۸۵) آنان بودند که با دین خود دنیا را خریدند و آخرت خود را فروختند. از این رو شکنجه و عذاب آنان سبک نگردد و دست یاری به سوی آنان دراز نشود. (۸۶)
یهودان و تکذیب پیامبران
بی‌شک ما به موسی کتاب آسمانی عطا کردیم و در پی او رسولانی دیگر روانه کردیم و در آخر به عیسی بن مریم معجزه‌های روشنگر عطا نمودیم و او را با روح قدسی خود مؤید و مجهز کردیم. اما هر وقت رسولی آمد و فرمانی را به شما ابلاغ کرد که شما را خوش نیامد، خود را بزرگ‌تر از آن شمردید که فرمان او را بپذیرید؛ برخی را تکذیب نمودید و برخی را به قتل رساندید. (۸۷)
گفتند که دل‌های ما سرپوش دارد، ولی دل‌هایشان سرپوش ندارد، بلکه خداوندشان در اثر کفر و تکبر لعنت کرد که کمتر ایمان می‌آورند. (۸۸) و چون از پیشگاه خداوندشان کتابی نازل شد که دین آنان را تصدیق می‌کند با آن که قبلاً با شناختی که از همین کتاب آسمانی دارند، کافران را تهدید می‌کردند و خود را فاتح و پیروز می‌شمردند؛ بعد از آمدن همین کتاب آسمانی و داشتن شناخت کافی به آن کافر شدند. پس لعنت خدا بر این کافران باد. (۸۹)
خود را با قیمت پست و ارزانی فروختند که به قرآن خدا کافر شدند؛ با این وسوسه پلید که چرا خداوند جهان از مازاد رحمت خود کتاب آسمانی را بر آن بنده‌ای که خود می‌خواست فرو فرستاد و بر نژاد یهودان نفرستاد. با این خودخواهی خشم خدا را با خشمی دوباره در بستر خود گستردند و برای این کافران عذابی اهانت بار مهیا است. (۹۰)
آخرین دیدگاهها