این نوشتار تحت عنوان چگونه وضو بگیریم فصلی کوتاه برگرفته از جلد دوم کتاب گزیده کافی است که توسط استاد محمدباقر بهبودی ترجمه شده است. این بخش کلیه احادیث صحیحی را که در باب وضو در کتاب کافی آورده شده، ترجمه و عرضه داشته است.
چگونه وضو بگیریم
(۶۳۷) ۲- ابوجعفر باقر (ع) گفت: آیا نمیخواهید که عملاً وضو گرفتن رسول خدا را تشریح کنم؟ آنگاه با دست راست، مشتی آب برداشت و صورت خود را شست. با دست چپ مشتی آب برداشت و دست راست خود را شست. با دست راست، مشتی آب برداشت و دست چپ خود را شست. آن گاه، با رطوبت باقیمانده دست‌ها، روی سر و پشت پاها را مسح کشید.
وضو گرفتن رسول خدا
(۶۳۸) ۴- ابوجعفر باقر (ع) گفت: میل دارید که وضو گرفتن رسول خدا را ببینید؟ گفتم: بلی. ابوجعفر به خادم منزل گفت آب بیاورید؛ در کاسه چوبی ضخیمی آب آوردند. ابوجعفر، کاسه را مقابل خود نهاد و آستین خود را بالا زد. بعد، دست راست خود را در آب فرو برد، و گفت: اگر دست شما پاک و تمیز باشد، به همین صورت میتوانید دست خود را در ظرف آب داخل کنید. بعد مشت خود را پر آب کرد و بر روی پیشانی خود نهاد و گفت: «بسمالله» و آب را بر روی صورت و اطراف محاسن خود جاری کرد و با همان دست راست یکنوبت پیشانی و دو طرف صورت را دست کشید. بعد از آن، دست چپ را در آب فرو برد و مشت خود را پر آب کرد و روی آرنج دست راست نهاد و کف دست را بر روی ساعد فرو کشید، به صورتی که آب وضو از سر انگشتها جاری شد. بعد از آن، دست راست را در آب فرو برد و مشت خود را پر آب کرد و بر روی آرنج دست چپ نهاد و کف دست را بر روی ساعد فرو کشید، به صورتی که آب وض از سر انگشتها جاری شد. بعد، با همان رطوبت دست‌ها، جلو سر و پشت پاها را مسح کشید.
ابوجعفر باقر گفت: خداوند طاق است و طاق را دوست میدارد. برای وضو گرفتن سه مشت آب کفایت میکند: یک مشت برای صورت و دو مشت دیگر برای دو ساعد، بعد، با رطوبت دست راست بالاتر از پیشانی را مسح میکشی و با رطوبت باقیمانده، پشت پای راست و با رطوبت دست چپ، پشت پای چپ را مسح میکشی.
ابوجعفر گفت: مردی از امیرالمؤمنین پرسید که وضوی رسول خدا به چه صورت بود؟ امیرالمؤمنین به همین صورت وضوی رسول خدا را تشریح کرد.
رسول خدا چگونه وضو می گرفت؟
(۶۳۹) ۵- از ابوجعفر باقر (ع) پرسیدیم که رسول خدا چهگونه وضو میگرفت؟ ابوجعفر گفت تا ظرف آبی آوردند، آنگاه دست راست خود را در آب فرو برد و یک مشت آب برداشت و بر روی صورت ریخت و با همان یک مشت آب، صورت خود را شست. بعد، دست چپ را در آب فرو برد یک مشت آب برداشت و بر روی ساعد راست خود ریخت و با همان یک مشت آب، ساعد راست خود را از آرنج تا سرانگشتها شست و آب را از طرف انگشتها به طرف آرنج نکشید. بعد، دست راست را در آب فرو برد و یک مشت آب برداشت و بر روی ساعد چپ ریخت و مانند دست راست، ساعد چپ را از آرنج تا سرانگشتها شست. بعد از آن، با رطوبت دست‌ها سرو پاها را مسح کشید و برای مسح، از آب ظرف استفاده نکرد.
ابوجعفر گفت: موقع مسح کشیدن بر پشت پا، لازم نیست که انگشت خود را زیر بند چارق ببری و مسح بکشی، مسح پا از روی بند چارق هم کافی است. ابوجعفر باقر گفت: خداوند عزوجل میگوید: «ای مؤمنان، هرگاه که برای اقامه نماز برخاستید، صورت خود را و دست‌های خود را تا آرنج بشویید». بر طبق این فرمان، کسی نمیتواند قسمی از صورت خود را ناشسته بگذارد. و بر طبق همین فرمان، باید دست‌های خود را تا آرنج بشوید و چیزی را ناشسته نگذارد. بعد از آن گفته است: «و به سر و پاهای خود مسح بکشد تا قاپها» از این رو، اگر به قسمتی از روی سر و قسمتی از روی پاها که میان انگشتها و قاپها قرار گرفته است، مسح بکشد کافی است.
ما گفتیم: قاپها در کجای پا قرار گرفتهاند؟ ابوجعفر گفت: این جا، یعنی مفصلی که زیر استخوان ساق پا است. ما گفتیم: پس نام این استخوان دیگر چیست که برآمده! ابوجعفر گفت: نام این استخوان غوزک است. غوزک پا، گره استخوان ساق است و قاپ پا بعد از ساق پا قرار دارد. ما گفتیم: خداوند کار شما را به اصلاح آورد، پس یک مشت آب برای صورت و یک مشت آب برای ساعد کافی است؟ ابوجعفر گفت: بلی. در صورتی که مشت خود را پر آب کنی، دو مشت آب برای دو ساعد کافی است.
شستن صورت و دست ها هنگام وضو
(۶۴۰) ۷- ابوجعفر باقر (ع) گفت: شستن صورت و دست‌ها، هر کدام، یک مرتبه و مسح سر و پاها هر کدام، یک مرتبه انجام میگیرد. ابوجعفر محل قاپ پاها را روی پشت پاها نشان داد.
(۶۴۱) ۸- من حضور ابوعبدالله صادق (ع) نشسته بودم، فرمود که آب بیاورند. وقتی که آب آوردند، مشت خود را پر آب کرد و تمام صورت را با آن آب پوشانید. بعد از آن، مشت خود را پر آب کرد و تمام ساعد راست را با آن آب پوشانید، بعد از آن، مشت خود را پر آب کرد و تمام ساعد چپ را با آن آب پوشانید. و در آخر، جلو سر و روی پاها را مسح کشید و گفت: این است وضوی کسی که بدعت نمیگذارد، یعنی از حد مقرر الهی تجاوز نمیکند.
(۶۴۲) ۹- از ابوعبدالله صادق (ع) پرسیدم: وضوی شرعی چه گونه است؟ ابوعبدالله گفت: امیرالمؤمنین صورت و دست‌ها را فقط یک بار میشست و سر و پاها را فقط یک بار مسح میکشید.
گردی صورت، وضوی ارتماسی
(۶۴۳) ۱- به ابوجعفر باقر (ع) گفتم: بفرمایید که گردی صورت، آن مقداری که باید شست و خدا به شستن آن فرمان داده، تا کجا است؟ ابوجعفر گفت: گردی صورت، تا آن حدی که خدا فرموده و باید شسته شود، نه کمتر و نه بیشتر؛ که اگر بیشتر بشوید، پاداشی ندارد و اگر کمتر بشوید خطا کرده است، همان مقداری است که موقع شستن و دست کشیدن، انگشت شهادت و انگشت وسط و انگشت شست، بر روی آن میچرخد. و به عبارت دیگر: از بالای صورت آن قسمتی که موی سر چیده میشود، تا زیر چانه، و از دو طرف صورت، هر مقداری که دو انگشت شست و انگشت وسط بر روی آن میچرخد، جزء صورت است و مابقی جزء صورت نیست. من گفتم: بناگوش از صورت نیست؟ ابوجعفر گفت: نه.
(۶۴۴) ۲- از ابوجعفر باقر (ع) و یا ابوعبدالله صادق (ع) پرسیدم: کسی که وضو میگیرد، آیا زیر محاسن را نیز بشوید؟ آن حضرت گفت: نه.
(۶۴۵) ۳- جدم رسول خدا (ص) گفت: موقع وضو گرفتن، صورت خود را به آب نزنید، بلکه آب را به صورت خود بریزید.
(۶۴۶) ۱۰- به ابوجعفر باقر (ع) گفتم: فقهای اهل سنت میگویند که داخل گوش‌ها جزء صورت محسوب میشود و شستن آن لازم است، و پشت گوش‌ها جزء سر محسوب میشود و مسح کردن آن لازم است. شما چه میفرمایید؟
ابوجعفر گفت: نسبت به گوش‌ها تکلیفی وجود ندارد، نه مسح و نه شستن هیچ یک لازم نیست.
مسح سر، مسح پا
(۶۴۷) ۱- ابوجعفر باقر (ع) گفت: مسح سر به اندازه سه انگشت کافی است و به همین اندازه مسح پاها کفایت میکند.
(۶۴۸) ۲- ابوعبدالله صادق (ع) گفت: گوش‌ها نه جزء صورتند و نه جزء سر، ابوعبدالله، در مورد مسح کشیدن گفت: اول، جلو سر را مسح کن و بعداً پشت پاها پای راست را مقدم بدار.
(۶۴۹) ۳- به ابوعبدالله صادق (ع) گفتم: کسی که وضو میگیرد و در اثر شدت سرما، باز کردن عمامه برایش مشکل است، چه گونه باید مسح بکشد؟ ابوعبدالله گفت: انگشت خود را زیر عمامه داخل کند و مسح بکشد.
مسح کردن و راز کفایت آن
(۶۵۰) ۴- به ابوجعفر باقر (ع) گفتم: آیا از راز این مطلب مرا با خبر نمیسازید که از کجا دانستهاید: مسح کردن قسمتی از سر و قسمتی از پشت پا کفایت میکند؟ ابوجعفر باقر تبسّم کرد و گفت: جدم رسول خدا چنین گفته است، و آیه قرآن نیز در این باره نازل شده است؛ خداوند عزوجل میگوید: «صورتهای خود را بشویید». از این عبارت دانستیم که تمام صورت باید شسته شود. بعد از آن گفت: «دست‌های خود را تا آرنج بشویید» (ما دانستیم که تمام دست‌ها تا آرنج باید شسته شود.) آن گاه فصل تازهای گشود و گفت: «و به سرهای خود مسح بکشید.» و از آن جا که گفت: «به سرهای خود»، به خاطر همین با، دانستیم که مسح کردن قسمتی از سر کافی است،
و همان طور که قبلاً، دست‌ها را در فصل شستن صورت یاد کرده بود، در این جا، پاها را در فصل مسح کردن سر یاد کرد و گفت: «و به پاهای خود تا قاپ پاها مسح بکشید»، و لذا دانستیم که مسح کردن قسمتی از پاها کفایت میکند. این دو فصل را رسول خدا عملاً در سنت خود تفسیر کرد، ولی مردم تفسیر رسول خدا را تباه کردند و ضایع گذاشتند.
و نیز – خدای عزوجل گفت: «و اگر جستید و آبی بدست نیاورید، گرد و غبار پاکیزه ای بجویید و از آن گرد و غبار، به صورتهای خود و دست‌های خود مسح کنید». خداوند عزوجل بعد از آن که تکلیف وضو را برداشت، قسمتی از محل شستن را برای مسح کشیدن تیمم مقرر کرد، از آن رو که گفت: «به صورتهای خود» و سپس افزود: و «دست‌های خود». و بعد از آن گفت: «از آن گرد و غبار» یعنی از همان گرد و غباری که بدست آورده اید. این حکم تبعیض را از آن رو صادر فرمود که میدانست گرد و غبار دست‌ها به تمام صورت نخواهد رسید، و از آن رو که فرمود که میدانست گرد و غبار دست‌ها به تمام صورت نخواهد رسید، و از آن رو که گرد و غبار به تمام کف دست هم نخواهد چسبید. خداوند عزوجل در پایان سخن گفت: «خداوند نمیخواهد با مقررات خود شما را در تنگنا بگذارد». حَرَج همان تنگنای تکلیف است.
شرح
سخن ابوجعفر امام باقر به این نکته اشاره دارد که حرف «با» بر سر فعل متعدی داخل شده و در نتیجه افاده تبعیض میکند. در این آیه، کلمه مَسح مانند غَسل، یک فعل متعدی است. اگر بگویند: «صورت خود را بشوی». صورت مفعول است و باید تمام آن مسح شود. ولی اگر بگویند: «سر خود را مسح کن». سر مفعول است و باید تمام آن مسح شود. ولی اگر بگویند: «به سر خود مسح کن» یعنی دست خود را به سرت مسح کن. و لذا در مقام اطاعت کافی است که دست خود را به قسمتی از سر خود بکشی. و اگر بگویند: «به صورت خود مسح کن» کافی است که دست خود را به صورت خود مسح کنی.
چگونه وضو بگیریم؟ مسح سر خانم ها
(۶۵۱) ۵- ابوجعفر باقر (ع) گفت: برای یک خانم کافی است که جلو سر خود را به اندازه سه انگشت مسح کند و روسری خود را برندارد.
(۶۵۲) ۶- از ابوالحسن الرضا (ع) پرسیدم: مسح پاها به چه صورت انجام میگیرد؟ ابوالحسن کف دست را بر روی انگشتهای پا نهاد و پشت پا را تا محل قاپها مسح کشید. من گفتم: اگر کسی فقط با دو انگشت خود این طوری مسح بکشد، کفایت نمیکند؟ ابوالحسن گفت: نه. جز این که با کف دست بکشد، کفایت نخواهد کرد.
(۶۵۳) ۸- ابوجعفر باقر (ع) گفت: اگر وضو بسازی و در عوض مسح کردن پاها به شستن آن بپردازی و تصور کنی که دستور خدا همین است، این وضوی تو وضو نخواهد بود. ابوجعفر گفت: اگر خواستی که پاهای خود را بشویی تا از عرق و آلودگی غبار پاک شود، ابتدا مسح بکش و وضوی خود را کامل کن، بعد از آن پای خود را بشوی. و اگر به جای مسح کشیدن پاهای خود را شستی، بعد از شستن پشت پاها را مسح کن تا آخرین قسمت وضویت با فرمان الهی مطابق باشد.
(۶۵۴) ۱۰- به ابوالحسن کاظم (ع) گفتم: قربانت گردم. روی کفش، چاک دارد، انسان، دست خود را داخل کفش میکند و پشت پای خود را مسح میکند. آیا کفایت خواهد کرد؟ ابوالحسن گفت: آری.
مسح بر روی کفش
(۶۵۵) ۱- به ابوعبدالله صادق (ع) گفتم: کسی که مریض است و در برابر سرما ناتوان و عاجز است، میتواند بر روی کفش خود مسح کند؟ ابوعبدالله گفت: نه.
(۶۵۶) ۲- به ابوجعفر باقر (ع) گفتم: در حال تقّیه، میتوانم بر روی کفش خود مسح بکشم؟ ابوجعفر گفت: «من درباره سه موضوع، تقّیه نمیکنم: آشامیدن مسکرات، مسح کردن بر روی کفش و حج تمتع».
دست شکسته و مجروح
(۶۵۷) ۱- به ابوالحسن الرضا (ع) گفتم: کسی که دست او شکسته و یا جراحت دارد و روی آن گچ و پانسمان شده، چه گونه وضو بسازد؟ و نیز در موقع غسل جنابت و غسل جمعه، چه گونه غسل کند؟ ابوالحسن گفت: باید آن قسمتی که از زیر گچ و پانسمان خارج است و آب به آن میرسد، بشوید و بقیه را که امکان شستن نیست، رها کند. نباید پانسمان را بگشاید و با جراحت بازی کند.
(۶۵۸) ۴- به ابوعبدالله صادق (ع) گفتم: پایم به سنگ خورد و ناخنم شکست. روی آن زهره گوسفند نهادم و پانسمان کردم. موقع وضو چه کار کنم؟ ابوعبدالله گفت: پاسخ این مسئله و امثال آن، از کتاب خدا روشن میشود: «خداوند در مقررات دین بر شما سخت نمیگیرد» روی همان زهره گوسفند مسح بکش.
شرح:
برای مداوای ناخن و روییدن آن متداول بود که زهره گاو یا زهره گوسفندی تهیه میکردند و انگشت زخمی را داخل آن میکردند و تا موقعی که جراحت التیام پیدا کند و ناخن جدید بروید، به این مداوا ادامه میدادند. این کیسه پوستی مانند انگشتانه نایلونی، از نفوذ آب و گرد و غبار مانع میشد. در هر صورت، چه از انگشتانه نایلونی استفاده شود یا از زهره گوسفند و گاو، هیچ گونه اشکال مادی و شرعی ایجاد نمیشود. زیرا در این حالت شستن و یا مسح کردن زیر آن لازم نیست و شستن یا مسح کردن روی آن در ضمن وضو ضرری به زخم و جراحت وارد نمیکند.
شک و اشتباه
(۶۵۹) ۱- ابوعبدالله صادق (ع) گفت: اگر یقین کردی و دانستی که وضویت باطل شده است، وضوی خود را تجدید کن. مبادا وضوی خود را تجدید کنی، مگر موقعی که با قید یقین بدانی وضویت باطل شده است.
شرح
این حدیث، یکی از دلائل اعتبار و امضای قاعده استصحاب است. استصحاب یعنی انسان بر حکم قبلی و سابقه پیشین ادامه دهد تا موقعی که یقین بداند تکلیف جدیدی صادر شده است. کسی که وضو دارد، نماز میخواند. کسی که وضو ندارد، وضو میگیرد و نماز میخواند. کسی که میداند وضو داشته ولی اینک مردد شده آیا هنوز هم وضو دارد یا این که وضوی خود را باطل کرده است، باید بر همان حکم و سابقه پیشین ادامه دهد و نماز بخواند تا موقعی که یقین کند وضوی او باطل شده و فرمان وضوی مجدد صادر شده است.
در این گونه مواقع، راه احتیاط هم وجود دارد. احتیاط این است که با رفتن مستراح وضوی خود را باطل کند و با حال یقین تجدید وضو کند. این همان سفارش ابوعبدالله صادق است که گفت: «مبادا وضو خود را تجدید کنی، مگر موقعی که وضویت را بیقین باطل کرده باشی» اگر کسی مستراح نرود و احتیاطاً وضوی خود را تجدید کند بینتیجه خواهد بود، زیرا وضوی احتیاطی مانند وضوی استحبابی است و نمیتواند جزء نماز فریضه قرار بگیرد. مثلاً اگر کسی برای تلاوت قرآن یا رفتن زیارت و امثال آن وضو بگیرد، با آن وضو نمیتواند وارد نماز شود. وضوی نماز، موقعی میتواند جزء نماز باشد که به نیّت نماز، تجدید شده باشد.
شک کردن در هنگام وضو
(۶۶۰) 2- ابوجعفر باقر (ع) گفت: اگر در حال وضو گرفتن باشی و شک کنی که آیا ساعد خود را شستی یا نه، مشتی آب بردار و بر ساعد خود بریز و دنباله وضو را ادامه بده. به همین نحو، در هر عضوی از اعضای وضو اگر شک کردی که آیا آن را شستهای یا نه و آیا مسح کردهای یا نه مادام که در حال وضو گرفتن باشی، باید عمل مشکوک را از سر بگیری. اما اگر از حال وضو گرفتن خارج شدی و به کار دیگری پرداختی، مانند نماز و یا غیر نماز، سپس شک کردی که آیا دست راست خود را شستهای یا نه آیا سر خود را مسح کردهای یا نه به این شک اعتنا مکن. و اگر شک کردی که سرت را مسح کردهای یا نه و از موی صورت، رطوبت کافی بدست آمد احتیاطاً با آن رطوبت به سرت مسح بکش و بعد از آن پای راست و پای چپ خود را نیز مسح کن و اگر از موی صورت، رطوبت کافی بدست نیامد، به این شک که بعد از تمام شدن وضو حاصل شده است اعتنا مکن و با همان وضو نماز را ادامه بده. فقط در صورتی که یقین کردی وضویت را ناقص گذاشتهای، برمیگردی و وضویت را از همانجا که ناقص مانده تکمیل میکنی.
غسل جنابت
من گفتم: اگر کسی در غسل جنابت قسمتی از آرنج دست و یا بدن خود را خیس نکرده باشد تکلیف او چیست؟ ابوجعفر گفت: اگر در حال نماز شک کند، و بتواند رطوبتی از موی سر و صورت و یا ظرف آب بدست آورد، احتیاطاً با همان رطوبت، قسمت مشکوک را خیس کند؛ و اگر یقین کرد که قسمتی از بدن او خیس نشده، باز میگردد و با رطوبتی که در موی سر و صورت باقی است همان قسمت را خیس میکند. همانطور که گفته شد: اگر غسل او تمام شده و به کار دیگری پرداخته است، به شک خود ترتیب اثر نمیدهد و به نماز خود میپردازد، و اگر یقین کند، باز میگردد و کار ناقص خود را جبران میکند. اما اگر با چشم خود ببیند که قسمتی از بدن او خیس نشده، باید رطوبتی بدست آورد و همان قسمت را خیس کند و نماز خود را با حالت یقین از سر بگیرد، و اگر با چشم خود نبیند، بلکه فقط احتمال بدهد، به شک خود اعتنا نکند و به نماز خود بپردازد.
ترتیب وضو
(۶۶۱) 5- ابوجعفر باقر (ع) گفت: وضویت را پی در پی بگیر. آن چنان که خدای عزوجل گفته است؛ ابتدا به شستن صورتت بپرداز، بعد به شستن دو ساعد، بعد از آن به مسح سر، و در آخر به مسح دو پا. هیچ یک را بر دیگری مقدم مدار که فرمان خدا را مخالفت خواهی کرد. اگر ساعد خود را شستی، پیش از آن که صورت خود را بشویی، برگرد و صورت خود را بشوی و بعد از آن دوباره ساعد خود را بشوی. و اگر پای خود را مسح کردی، پیش از آن که سر خود را مسح کنی، برگرد، و سر خود را مسح کن و بعد از آن دوباره پای خود را مسح کن. هماره به آن عضوی ابتدا که که خداوند عزوجل ابتدا کرده است.
(۶۶۲) ۶- ابوعبدالله صادق گفت: اگر فراموش کردی و پیش از شستن صورت، ساعد خود را شستی، برگرد و اول صورتت را بشوی و بعد از آن ساعد خود را بشوی. اگر فراموش کردی و پیش از ساعد راست، ساعد چپ را شستی، برگرد و ساعد راستت را بشوی و بعد از آن دوباره ساعت چپ را بشوی. اگر مسح سرت را فراموش کردی و به شستن پاها پرداختی، برگرد و اول سر خود را مسح کن و بعد از آن دوباره پاهای خود را بشوی.
توجه:
به علت تقیّه از حاضرین، عوض مسح پا، شستن پا مطرح شده است.
(۶۶۳) ۷- ابوعبدالله صادق (ع) گفت: اگر در اثنای وضو، حاجتی عارض شد که وضویت ناتمام ماند و آب وضویت خشک شد، وضویت را از سر بگیر؛ زیرا وضو قابل تجزیه و تفریق نیست.
چیزهایی که وضو را میشکند
(۶۶۴) ۱- ابوعبدالله صادق (ع) گفت: وضو با آن حدثی میشکند که از دو مخرج پایین بدن خارج شود. و این از نعمتهای خدا است.
(۶۶۵) ۲- از ابوالحسن الرضا (ع) پرسیدم: آیا زردابه بواسیر و شقاق، وضو را میشکند؟ ابوالحسن گفت: فقط سه چیز، وضو را میشکند: بول، مدفوع، باد شکم.
(۶۶۶) ۳- ابوعبدالله صادق (ع) گفت: شیطان در مخرج عقب انسان میدمد به صورتی که میپندارد بادی از او خارج شد. باد خیالی وضو را نمیشکند، آن بادی وضو را میشکند که صدای آن را بشنوند یا بوی آن را استشمام کنند.
(۶۶۷) ۶- به ابوجعفر باقر (ع) و ابوعبدالله صادق (ع) گفتم: چه حدثی وضو را میشکند؟ ابوجعفر و ابوعبدالله هر دو گفتند: آن حدثی وضو را میشکند که از دو مخرج پایین بدن خارج شود: مدفوع، بول، منی، باد شکم و خواب، تا آن حد که عقل و هوش را برباید؛ هر نوع خوابی وضو را میشکند، مگر آن خوابی که عقل و هوشت برجا بماند تا آن حد که صدا را بشنوی.
شرح
بر اساس آیات قرآن مجید، مستراح رفتن، وضو را میشکند و آن چه در مستراح صورت میگیرد، خارج شدن بول و مدفوع و باد شکم است که به نام حَدَث خوانده میشود. لذا اهل بیت پیامبر فتوی میدهند که فقط حدث بول و مدفوع و باد شکم وضو را میشکنند. خواب و آن چه شبیه خواب باشد مانند بیهوشی و یا مستی، به خودی خود شکننده وضو نیست، اما باعث میشود که انسان، بعد از بیداری و هوشیاری نتواند به قاعده استصحاب تکیه کند و خود را با وضو بداند، زیرا در اثر خواب، حالت تحفّظ و مراقبت را از دست داده است.
کسانی هم که در حال بیداری و هوشیاری حالت تحفظ و مراقبت ندارند، یعنی به فکر نگهداری وضوی خود نمیباشند، و هر لحظه بادی در رودهها احساس کنند، به اخراج آن مبادرت میکنند، نمیتوانند به قاعده استصحاب تکیه کنند و در ساعات بعدی که شک دارند، خود را با وضو بدانند. به حدیث ۶۵۹ مراجعه شود .
(۶۶۸) ۸- به ابوعبدالله صادق (ع) گفتم: کسی که آروغ میزند و چیزی از محتویات معده را بالا میآورد، آیا باید وضوی خود را تجدید کند؟ ابوعبدالله گفت: نه.
(۶۶۸) مکرر ۹- از ابوعبدالله صادق (ع) پرسیدم: قی کردن، وضو را میشکند؟ ابوعبدالله گفت: نه.
(۶۶۹) ۱۰- ابوعبدالله صادق (ع) گفت: کسی که وضو دارد، اگر قی کند باید دهان خود را بشوید.
شرح
شستن دهان به منظور نظافت و رفع عفونت است نه به خاطر نجاست آن. فقهای اهل سنت فتوا میدهند که قی، مانند مدفوع، نجس است و وضو را میشکند.
وضو و گرفتن ناخن
(۶۷۰) ۱۱- به ابوعبدالله صادق (ع) گفتم: کسی که وضو دارد و ناخن خود را میچیند یا موی سر و صورت را کوتاه میکند، باید وضوی خود را تجدید کند؟ ابوعبدالله گفت: نه. اما با مشتی آب، موی سر و صورت و ناخنهای خود را مسح میکند. من گفتم: فقهای اهل سنت تصور میکنند که باید وضوی خود را تجدید کند: ابوعبدالله گفت: اگر آنان بحث و جدل کردند شما بحث و جدل مکنید. بگویید سنت رسول خدا این بود که موی سر و صورت و سر ناخنهای خود را با آب، مسح مینمود.
وضو و آغوش گرفتن
(۶۷۱) ۱۲- ابوجعفر باقر (ع) گفت: بوسیدن زن، و مالش اندام زن، و آغوش گرفتن با زن در حالی که عریان باشند، هیچ یک وضو را نمیشکند.
خواب و چرت
(۶۷۲) ۱۴- به ابوالحسن الرضا (ع) گفتم: مریضی که دردمند است و نمیتواند به پهلو بخوابد و وضو گرفتن برای او دشوار است، همانطور که تکیه زده، چرتش میبرد. آیا باید وضوی خود را تجدید کند؟ ابوالحسن گفت: باید وضوی خود را تجدید کند. من (فکر کردم که این حکم، یک دستور استحبابی است و لذا) گفتم: به خاطر دردمندی، وضو گرفتن برای او سخت دشوار است! ابوالحسن گفت: اگر چرت او تا حدی سنگین باشد که صدا را نشنود، تجدید وضو واجب میشود. ابوالحسن گفت: میتواند نماز ظهر خود را تأخیر بیندازد تا وقت نماز عصر فرا رسد، آن گاه، هر دو نماز را با یک وضو بخواند. همین طور در نماز مغرب و عشاء: نماز مغرب را به تأخیر بیندازد تا وقت نماز عشاء فرا رسد، و آن گاه، هر دو نماز را با یک وضو بخواند. تا کمتر محتاج به تجدید وضو گردد.
(۶۷۳) ۱۵- از ابوعبدالله (ع) پرسیدم: یک چرت و دو چرت، وضو را میشکند؟ ابوعبدالله گفت: من نمیدانم یک چرت و دو چرت چهگونه است. خدای عز و جل میگوید: «انسان به حال خود بینا است». علی بن ابی طالب میگفت: هر کس مزه خواب را بچشد، ایستاده باشد یا نشسته باشد؛ وضو گرفتن بر او واجب میشود.
- کتاب گزیده کافیگزیده کافی نام کتابی است به ترجمه و تحقیق استاد محمدباقر بهبودی. بخشی از این کتاب ابتدا با نام ترجمه صحیح الکافی در سال ۱۳۶۱ توسط دفتر نشر فرهنگ اسلامی به چاپ رسید و بعد انتشار آن متوقف گردید. سپس مرکز انتشارات علمی و فرهنگی در سال ۱۳۶۳ به انتشار این کتاب با نام «گزیده کافی» همت گماشت.
- چگونه وضو بگیریم و پاسخ احادیث شیعه به آناین نوشتار تحت عنوان چگونه وضو بگیریم فصلی کوتاه برگرفته از جلد دوم کتاب گزیده کافی است که توسط استاد محمدباقر بهبودی ترجمه شده است. این بخش کلیه احادیث صحیحی را که در باب وضو در کتاب کافی آورده شده، ترجمه و عرضه داشته است.
- چگونه تیمم کنم و پاسخ آن از احادیث شیعهاین نوشتار تحت عنوان «چگونه تیمم کنیم» فصلی کوتاه برگرفته از جلد دوم کتاب گزیده کافی است که توسط استاد محمدباقر بهبودی ترجمه شده است. این بخش کلیه احادیث صحیحی را که در باب تیمم در کتاب کافی آورده شده، ترجمه و عرضه داشته است.
- چگونه نماز بخوانیم و پاسخ آن در احادیث شیعهاین نوشتار تحت عنوان چگونه نماز بخوانیم فصلی کوتاه برگرفته از جلد دوم کتاب گزیده کافی است که توسط استاد محمدباقر بهبودی ترجمه شده است. در این نوشتار کلیه احادیث صحیحی که در دفتر نماز کتاب کافی درباره آداب نماز خواندن است، از حدیث شماره ۹۷۸ تا حدیث ۱۰۸۳ تقدیم شده است. سایر احادیث دفتر… بیشتر بخوانید: چگونه نماز بخوانیم و پاسخ آن در احادیث شیعه
- ارج و اهمیت نماز در حدیث شیعهمتن زیر برگرفته از دفتر نماز در جلد دوم کتاب گزیده کافی درباره ارج و اهمیت نماز در حدیث شیعه است. فصل ارج و اهمیت نماز، اولین فصل از دفتر نماز است و از حدیث شماره ۹۳۴ تا ۹۷۷گزیده کافی ترجمه فارسی احادیث کتاب صحیح الکافی، گزیده احادیث بزرگترین کتاب حدیثی و فقهی شیعیان است.… بیشتر بخوانید: ارج و اهمیت نماز در حدیث شیعه
آخرین دیدگاهها